Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi’nden Uzm. Psikolog Merve Sarsmaz anlattı.
Ertelemek psikolojik hastalık mıdır?
Erteleme davranışı her ne kadar dilimize 'hastalık' olarak yerleşmişse de aslında bir hastalık değil semptomdur. Erteleme davranışı olan bireyler, erteledikleri sorumluluktan dolayı yoğun bir huzursuzluk yaşamaya başlar ve bu durum günlük yaşamlarında işlevsizleşmelerine sebep olur.Erteleme hastalığı (Procrastination) nedir?
Erteleme hastalığı, diğer adıyla Procrastination, kişinin yapması gereken işi; zamanı, enerjisi ve imkânı olmasına rağmen bir ya da birkaç kez ötelemesi, işi yapmaktan kaçınması durumudur. Erteleme hastalığı bireyin okul, iş, özel hayatını ve sosyal ilişkileri olumsuz etkilemektedir.Erteleme hastalığı, o an yapmanız gereken işi yapmayarak bunu bir problem hâline getirmenize neden olur. O işe yüklenen negatif duygu ve anlamlardan da kısa süreliğine kurtularak rahatlamanıza sebep olur ancak bu durum negatif bir pekiştirmeye neden olarak hastalığın kronikleşmesine yol açabilirKişi, kendi görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyi erteledikçe yapılması beklenen görevlerin üzerine yeni görevler eklenmeye başlar. Eklenen görevler de yeni bir ertelemeyi beraberinde getirerek kişinin yaşamında bir kısır döngüye dönüşür.Erteleme hastalığı genellikle kimlerde görülür?
Günümüz toplumunda oldukça yaygın görülen erteleme hastalığı her cinsiyette ve yaş grubunda gözlemlenmektedir.Peki neden erteleriz?
- Yapılacak işe ilgi ve istek duymama,
- Yetersizlik temel inancı,
- Düşük öz disiplin,
- Yapılacak iş ile alakalı anlam eksikliği,
- Otoriter ebeveyn tutumu,
- Zaman yönetimi becerisinde problem yaşama,
- Dikkati toplayamama,
- Belirsizlik (Ne yapacağını, nasıl yapacağını veya nasıl bir sonuca ulaşacağını bilememek.),
- Mükemmeliyetçi kişilik yapısı ile alakalı bilişler (Ya en iyisi olmalı ya da hiç olmamalı gibi.),
- Hayır diyememe,
- Ertelenen iş ile ilgili yeterli bilgi ve beceriye sahip olmama,
- Motivasyon eksikliği,
- Kişisel, ilişkisel, ekonomik problemler,
- Başarısızlık korkusu,
- Düşünce işleme biçimlerindeki işlevsiz inançlar.
Erteleme hastalığı ile nasıl baş edilir?
- İlk olarak iş yükünüzü kontrol ederek yapabileceğinizden fazlasını kendinize yüklüyor olma ihtimalini gözden geçirmelisiniz.
- Ertelemeyi tetikleyen ve artıran etmenleri anlamaya çalışmalısınız.
- İşlevsiz düşüncelere alternatif oluşturabilmek için davranış ile alakalı düşünceleri fark edip not alarak somutlaştırmalısınız.
- Zaman yönetiminin geliştirilmesi için parçalara bölme ve “kendini izleme planı” uygulamaları yapabilirsiniz.
- Tek bir işe odaklanmalısınız.
- Sosyal medya, telefon gibi dikkat dağıtıcılara ara vermelisiniz.
- Size en zor gelen ve en yapmak istemediğiniz işe öncelik vermelisiniz.
- Sorumluluklarınızı yerine getirme konusunda yardımcı olabilecek kişiler varsa onlardan yardım talep edebilirsiniz.
- Duygusal farkındalık kazanmalı ya da farkındalığınızı geliştirmelisiniz.
- Her şeyi aynı anda yapmaktan kaçınmalı ve işler arasında önem sırası belirlemelisiniz.
- Bedeninizde, işi yapmakla ilgili oluşan bir gerginlik hissi varsa aşamalı gevşeme ve nefes egzersizleri yaparak öncelikle rahatlamaya odaklanmalısınız.
- Öz şefkat egzersizleriyle öz şefkati geliştirmelisiniz.
- Egzersiz yapmak,
- Sağlıklı beslenmek,
- Motive edici hobiler edinmek,
- Ruhsal olarak iyilik halini destekleyen uğraşları artırmak erteleme davranışının giderilmesinde destekleyicidir.
